Zen

Zen, zen^[1] (yap. 禅; sanskr. ध्यान, dhyana – " dərketmə", çin. 禪chan, kor. 선 yuxu, vyet. thiền thien) Çin və bütün Şərqi Asiya Buddizminin ən mühüm məktəblərindən biridir. Son olaraq 5–6-cı əsrlərdə Çində daosizmin böyük təsiri altında formalaşmışdır. Çin, Vyetnam və Koreyada Mahayana Buddizminin dominant rahiblik formasıdır.

Geniş mənada Zen mistik dərketmə məktəbi ^[2] və ya Buddist mistisizmindən yaranan maarifçilik təlimidir. Dar mənada Zen bəzən Yaponiyada özünəməxsus milli xüsusiyyətə malik və XII əsrin sonlarında Çindən gəlmiş Buddizmin təsirli məktəblərindən biri kimi qəbul edilir. Bundan əlavə, Zen " dhyana " olaraq da adlandırılan Zen məktəblərinin təcrübəsinə istinad edir və Buddist praktikasının ən mühüm hissəsidir.

Zen təlimi Hindistandan Çinə, Bodhidharma tərəfindən gətirildi və Uzaq Şərqdə (Çin, Vyetnam, Koreya, Yaponiya) daha da geniş yayıldı. Çin Çan, Yapon Zen, Vyetnam Thien və Koreya Son ənənələri əsasən müstəqil şəkildə inkişaf etdi və indi vahid mahiyyəti qoruyaraq, tədris və təcrübə üslubunda özünəməxsus xüsusiyyətlər qazandı. Yapon Zen bir neçə məktəblə təmsil olunur: Rinzai, Obaku, Fuke və Soto. Yapon Zen Yaponiyadakı Buddist məbədlərinin təxminən 20%-ni təşkil edir.

1. ↑ Написания: "дзэн" — по правилам транскрипции японских слов (системой Поливанова), "дзен" — часто встречающееся в русских текстах написание.
2. ↑ Сафронова, 1989