Back Молдавиа AB Moldova ACE Молдавие ADY Moldowa AF Moldawien ALS ሞልዶቫ AM Moldova AMI Republica de Moldavia AN Moldofa ANG मॉल्दोवा ANP
| Repubblika tal-Moldova Republica Moldova |
||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
| Innu nazzjonali: Limba Noastră Lingwa tagħna |
||||||
 Lokazzjoni tal-Moldova (aħdar) u Transnistrija (aħdar ċar)
fil-kontinent Ewropew. |
||||||
| Belt kapitali (u l-ikbar belt) |  Chișinău47°0′N 28°55′E / 47°N 28.917°E
| |||||
| Lingwi uffiċjali | Rumen1 | |||||
| Gvern | Repubblika parlamentari | |||||
| - | President | Maia Sandu | ||||
| - | Prim Ministru | Aureliu Ciocoi | ||||
| - | President tal-Parlament | Zinaida Greceanîi | ||||
| Indipendenza | mill-Unjoni Sovjetika | |||||
| - | Sovranità ddikjarata | 23 ta' Ġunju 1990 | ||||
| - | Indipendenza ddikjarata | 27 ta' Awwissu 1991 | ||||
| - | Kostituzzjoni adottata | 29 ta' Lulju 1994 | ||||
| Erja | ||||||
| - | Total | 33,846 km2 (138) 13,067 mil kwadru |
||||
| - | Ilma (%) | 1.4 | ||||
| Popolazzjoni | ||||||
| - | stima tal-2012 | 3,559,500[1] (132) | ||||
| - | ċensiment tal-2004 | 3,383,332 | ||||
| - | Densità | 121.9/km2 (122) 316/mili kwadri |
||||
| PGD (PSX) | stima tal-2012 | |||||
| - | Total | $12.156 biljun[2] | ||||
| - | Per capita | $3,415[2] | ||||
| PGD (nominali) | stima tal-2012 | |||||
| - | Total | $7.252 biljun[2] | ||||
| - | Per capita | $2,037[2] | ||||
| IŻU (2013) | ▲ 0.660[3] (medju) (113) | |||||
| Valuta | leu Moldovan (MDL) |
|||||
| Żona tal-ħin | EET (UTC+2) | |||||
| Kodiċi telefoniku | +373 | |||||
| TLD tal-internet | .md | |||||
| 1 | Kif intqal fil-Kostituzzjoni tal-Moldova. Norma letterarja identika għar-Rumen. | |||||
Il-Moldova 
mɔːlˈdoʊvə (għajnuna·info), uffiċjalment ir-Repubblika tal-Moldova (Rumen:Republica Moldova) hu pajjiż interkjuż li jinsab fl-Ewropa tal-Lvant bejn ir-Rumanija lejn il-punent u l-Ukrajna lejn it-tramuntana, lvant u n-nofsinhar.[4] Il-belt kapitali hija Chișinău.
Il-Moldova ddikjarat lilha nnifsa stat indipendenti bl-istess konfini bħar-Repubblika Sovjetika Soċjalista Moldovana fl-1991 bħala parti mix-xoljiment tal-Unjoni Sovjetika. Fid-29 ta' Lulju, 1994, ġiet adottata kostituzzjoni ġdida tal-Moldova. Strixxa tat-territorju rikonoxxut internazzjonalment tal-Moldova fuq il-bank tal-lvant tax-xmara Dniester ilha taħt il-kontroll de facto tal-gvern mifrud ta' Transnistrija mill-1990.
Mill-Waqgħa tal-Unjoni Sovjetika, il-piż relattiv tas-settur tas-servizzi fl-ekonomija tal-Moldova bdew jikbru u bdew jiddominaw il-PGD (issa madwar 63.5%), bħala riżultat ta' tnaqqis fl-industrija u l-agrikoltura. Madankollu, il-Moldova għadha pajjiż fqir fl-Ewropa.[4][5]
Il-biċċa l-kbira tat-territorju tal-Moldova kien parti mill-Prinċipat tal-Moldova mis-seklu 14 sal-1812, meta ġie ċedut lill-Imperu Russu mill-Imperu Ottoman (li minnu l-Moldova kienet stat vassalli) u saret magħrufa bħala Bessarabia. Fl-1856, in-Nofsinhar tal-Bessarabia ġiet ritornata lejn il-Moldova, li tliet snin wara ngħaqdet ma' Wallachia biex tifforma r-Rumanija, iżda l-ħakma Russa ġiet restawrata fuq ir-reġjun kollu fl-1878. Matul ir-Rivoluzzjoni Russa tal-1917, Bessarabia fil-qosor saret stat awtonomu fi ħdan ir-Repubblika Russa. Fi Frar 1918, iddikjarat l-indipendenza u mbagħad integrat fir-Rumanija aktar tard dik is-sena wara votazzjoni mill-assemblea tagħha. Id-deċiżjoni ġiet ikkontestata mir-Russja Sovjetika, li fl-1924 stabbilixxiet, fi ħdan l-SSR Ukrajna, l-hekk imsejħa repubblika awtonoma tal-Moldova f’territorji parzjalment abitati mill-Moldova fil-Lvant ta’ Bessarabia. Fl-1940, bħala konsegwenza tal-Patt Molotov-Ribbentrop, ir-Rumanija kienet sfurzata li ċċedi Bessarabia u Bukovina tat-Tramuntana lill-Unjoni Sovjetika, li wassal għall-ħolqien tar-Repubblika Soċjalista Sovjetika tal-Moldova (SSR tal-Moldova).
Fis-27 ta' Awwissu, 1991, hekk kif ix-xoljiment tal-Unjoni Sovjetika kien għaddej, ir-Repubblika Soċjalista Sovjetika tal-Moldova ddikjarat l-indipendenza tagħha u adottat l-isem ta’ Moldova. Madankollu, l-istrixxa tat-territorju tal-Moldova fuq ix-xatt tal-Lvant tad-Dniester ilha taħt il-kontroll de facto tal-gvern separatista tat-Transnistria mill-1990. Il-kostituzzjoni tal-Moldova ġiet adottata fl-1994, u l-pajjiż sar repubblika parlamentari bi president bħala kap ta' stat u prim ministru bħala kap tal-gvern. Taħt il-presidenza ta' Maia Sandu, eletta fl-2020 fuq biljett favur il-Punent u kontra l-korruzzjoni, il-Moldova fittxet is-sħubija fl-Unjoni Ewropea u ngħatat status ta' kandidat f'Ġunju 2022. It-taħditiet ta' adeżjoni mal-UE bdew fit-13 ta' Diċembru 2023. Sandu għandu wkoll issuġġerixxa li jintemm l-impenn kostituzzjonali tal-Moldova għan-newtralità militari favur alleanza aktar mill-qrib man-NATO u kkundanna bil-qawwa l-invażjoni Russa tal-Ukrajna ġar.
Il-Moldova hija kklassifikata fis-60 post fid-dinja fl-Indiċi tal-Innovazzjoni Globali mill-2023. Il-Moldova hija stat membru tan-Nazzjonijiet Uniti, il-Kunsill tal-Ewropa, l-Organizzazzjoni Dinjija tal-Kummerċ, l-Organizzazzjoni għas-Sigurtà u l-Kooperazzjoni fl-Ewropa, l-Organizzazzjoni GUAM għad-Demokrazija u l-Iżvilupp Ekonomiku , l-Organizzazzjoni għall-Kooperazzjoni Ekonomika tal-Baħar l-Iswed u l-Assoċjazzjoni tat-Trio.
Total tal-fruntieri tal-Moldova: 1,885 km, pajjiżi tal-fruntiera (2): Rumanija 683 km; Ukraina 1202 km.
- ^ "Preliminary number of resident population in the Republic of Moldova as of January 1, 2012" (bl-Ingliż). National Bureau of Statistics of Moldova. 2012-02-08. Miġbur 2012-02-18.
- ^ a b ċ d "Moldova" (bl-Ingliż). Fond Monetarju Internazzjonali. Miġbur 2012-04-22.
- ^ "Human Development Report 2013" (PDF) (bl-Ingliż). Nazzjonijiet Uniti. 2013. Miġbur 2013-03-14.
- ^ a b "Moldova". CIA World Factbook. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2019-01-07. Miġbur 2013-07-12.
- ^ "Poorest Countries in Europe".