Ibn Khaldun

Ibn Khaldun
	; Irudi gehiago
epaile	;
epaile
Bizitza
Jaiotza	Tunis, 1332ko maiatzaren 27a
Heriotza	Kairo, 1406ko martxoaren 17a (73 urte)
Hezkuntza
Heziketa	Ez-Zitouna University (en)
Hizkuntzak	arabiera
Jarduerak
Jarduerak	antropologoa, historialaria, epailea, autobiografialaria, soziologoa, ekonomialaria, filosofoa, politikaria, idazlea eta poeta
Lan nabarmenak	ikusi Book of Lessons (en) ;
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	islama

Ibn Khaldun (arabieraz: ابن خلدون, Ibn Ḫaldūn; izen osoa: Abū Zayd ‘Abdu r-Raḥman bin Muḥammad bin Khaldūn Al-Hadrami; arabieraz: ولي الدين عبد الرحمن ابن محمد بن محمد بن أبي بكر محمد بن الحسن, Walī ad-Dīn ʿAbd ar-Raḥmān ibn Muḥammad ibn Muḥammad ibn Abī Bakr Muḥammad ibn al-Ḥasan) (Tunis, 1332ko maiatzaren 27a- Kairo, 1406ko martxoaren 17a) Ifrikija eskualdeko historialari, filosofo eta politikari bat izan zen, jatorria Al-Andalusen zuena.

Historiografia modernoaren eta soziologiaren nahiz ekonomiaren sortzaileetako bat izan zen.^[1] Bere lan nagusia Muqaddima izenekoa da (arabieraz: المقدمة, Al-muqaddima, «Aitzinsolasak»), izatez beste lan zabalago baten sarrera dena, Kitab al-ibar edo Ebidentziaren liburua, arabiarren, persiarren eta berbereen egunen aztarna eta gertakarien eta haien garaikide ahaltsuen erregistroa; historia unibertsal bat da, bereziki arreta jartzen duena berbere nomaden gertakarietan eta haien bizimodu urbanoarekiko harremanetan.^[2]

Alderdi soziologikoari dagokionez, azpimarratzekoa da nola deskribatzen duen populazio nomada kementsuak sedentarismora eramaten dituen prozesua. Denboraren poderioz, nomada izaera hori galtzen dute, eta prozesua ziklikoki errepikatzen da, bizitza urbanoak erakarritako beste nomada batzuekin.

Ibn Khaldunek krisia eta aldaketa egiaztatzen ditu, horren azalpen arrazionala bilatzen du aristotelismoaren barruan, ezaugarri partekatuetan oinarritutako sailkapenaren bidez, eta giza zibilizazioaren azterketan aplikatzen du.

Ekonomiaren arloan, merkatuen dinamika eta biztanleriaren, prezioaren, irabazien eta kapitalaren eraketaren kontzeptuak aztertzen ditu.

↑ (Ingelesez) Boulakia, Jean David C.. (1971-09). «Ibn Khaldûn: A Fourteenth-Century Economist» Journal of Political Economy 79 (5): 1105–1118. doi:10.1086/259818. ISSN 0022-3808. (Noiz kontsultatua: 2024-01-22).
↑ (Arabieraz) Ibn Ḫaldūn, 'Abd al-Raḥmān ibn Muḥammad. (1867). Kitāb Al-ʿibar wa-dīwān al-mubtadaʾ wa-al-ẖabar fī ayyām al-ʿarab wa-l-ʿaǧam wa-al-barbar wa-man ʿāṣara-hum min ḏawī al-sulṭān al-akbar wa-huwa Tārīẖ / ʿAbd al-Raḥmān ibn Ḫaldūn al-Maġribī. Bi-Būlāq, Miṣr : Dār al-Ṭibāʿaẗ al-Ḫidiwīyaẗ.

[1] (Ingelesez) Boulakia, Jean David C.. (1971-09). «Ibn Khaldûn: A Fourteenth-Century Economist» Journal of Political Economy 79 (5): 1105–1118. doi:10.1086/259818. ISSN 0022-3808. (Noiz kontsultatua: 2024-01-22).

[2] (Arabieraz) Ibn Ḫaldūn, 'Abd al-Raḥmān ibn Muḥammad. (1867). Kitāb Al-ʿibar wa-dīwān al-mubtadaʾ wa-al-ẖabar fī ayyām al-ʿarab wa-l-ʿaǧam wa-al-barbar wa-man ʿāṣara-hum min ḏawī al-sulṭān al-akbar wa-huwa Tārīẖ / ʿAbd al-Raḥmān ibn Ḫaldūn al-Maġribī. Bi-Būlāq, Miṣr : Dār al-Ṭibāʿaẗ al-Ḫidiwīyaẗ.

[1]

[2]