Onomastyka

Onomastyka – dział językoznawstwa zajmujący się nazwami (imionami) własnymi^[1]. Nauka ta bada sposób tworzenia nazw własnych oraz ich rozwój historyczny^[2]. Nazwy własne (zwane też onimami^[3]) cechują się tym, że odnoszą się do konkretnych przedmiotów, a nie do ich klasy (por. gr. όνομα „imię”). Onomastyka zajmuje się m.in. nazwami miejscowości, imionami i nazwiskami^[1].

Przedmiotem onomastyki jest klasyfikacja nazw własnych, badanie ich pochodzenia (etymologii), budowy słowotwórczej i tych właściwości gramatycznych, które je odróżniają od nazw pospolitych. W obszarze badań znajduje się także związek między nazwami własnymi a apelatywami. W przeciwieństwie do starszej etymologii onomastyka zajmuje się nie tylko językową stroną imion własnych, ale również aspektami pozajęzykowymi^[4]. W tym celu onomastyka wykorzystuje zarówno wiedzę językoznawczą (fonologiczną, leksykologiczną itp.), jak i osiągnięcia dyscyplin niezwiązanych ściśle z językiem (np. etnologii, geografii czy historii)^[4]. Jest powiązana z innymi gałęziami językoznawstwa takimi jak dialektologia historyczna^[5].

Onomastyka analizuje sposoby funkcjonowania nazw własnych w systemie językowym oraz ich rolę w komunikacji. Przedstawia ich ewolucję i stan współczesny nazewnictwa. Materiał badany jest zarówno w aspekcie diachronicznym, jak i synchronicznym. Dla przykładu: dzięki nazwom własnym zapisanym w średniowiecznych źródłach (dyplomy, księgi sądowe, kazania kościelne itp.) można poznać właściwości języka z czasów dawnych (np. średniowiecze, renesans).