Jimi Hendrix

Jimi Hendrix

Występ Jimiego Hendriksa w holenderskim programie telewizyjnym Hoepla(inne języki) w 1967
Imię i nazwisko	James Marshall Hendrix
Pseudonim	Jimi
Data i miejsce urodzenia	27 listopada 1942 Seattle
Data i miejsce śmierci	18 września 1970 Londyn
Przyczyna śmierci	zachłyśnięcie się i zatrucie[1]
Instrumenty	gitara
Typ głosu	baryton[2]
Gatunki	rock[3], acid rock[4], rock psychodeliczny[4], blues-rock[3], hard rock[4], funk[5], soul[6], blues[7][8], R&B[8], psychodeliczny soul(inne języki)[4], AOR[a][4], rock and roll[9], folk[9], rock improwizowany[10], rock awangardowy[11], heavy metal[12]
Zawód	gitarzysta, wokalista, kompozytor, autor tekstów, producent muzyczny[13][14][15]
Aktywność	1966–1970
Wydawnictwo	Track, Reprise, Polydor, Barclay, Capitol, MCA, Universal, Dagger, Sony BMG
Współpracownicy
Mitch Mitchell – perkusja (1966–1970) Noel Redding – gitara basowa (1966–1969) Billy Cox – gitara basowa (1969–1970) Buddy Miles – perkusja (przełom 1969 i 1970)
Instrument
Fender Stratocaster Gibson Flying V Gibson SG
Zespoły
The Jimi Hendrix Experience Band of Gypsys Gypsy Sun and Rainbows
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Strona internetowa

Jimi Hendrix, właśc. James Marshall Hendrix (ur. 27 listopada 1942 w Seattle w stanie Waszyngton, zm. 18 września 1970 w Londynie) – amerykański gitarzysta-wirtuoz, wokalista, kompozytor, autor tekstów, producent muzyczny. Jeden z najważniejszych muzyków XX wieku^{[16][17][18][19][20]}.

Powszechnie uznawany za najwybitniejszego i najbardziej wpływowego gitarzystę wszech czasów^{[4][21][22][23][24][25][26][27][28][29][30][31][32][17][33][34]}. Tym mianem został uhonorowany w licznych plebiscytach, m.in. magazynu muzycznego „Rolling Stone” w 1992, 2003, 2011, 2015 i 2023 roku^{[35][36][37][38][39][33]}. Według naukowej analizy Daniela Lee z University of Tasmania, Hendrix wygrywa 9/10 podobnych rankingów^[31]. Rock and Roll Hall of Fame określa go jako „prawdopodobnie najlepszego instrumentalistę w historii muzyki rockowej”^[40], której jest jedną z najbardziej znanych postaci^[17]. „Wielu, jeśli nie większość, ekspertów twierdzi że Hendrix jest najlepszym i najważniejszym gitarzystą w historii muzyki popularnej” (Gulla^[41]). Magazyn „Rolling Stone” umieścił go na szóstym miejscu listy największych artystów – muzyków wszech czasów^[42].

Po sukcesie w Europie zdobył popularność także w Stanach Zjednoczonych, do czego przyczynił się jego występ na festiwalu w Monterey w 1967^[43]. Później był głównym artystą festiwalu Woodstock (1969^[44]) i festiwalu na wyspie Wight (1970^[43]). Wydał trzy przełomowe albumy studyjne Are You Experienced, Axis: Bold as Love, Electric Ladyland i jeden koncertowy Band of Gypsys^[41]. Płyta Are You Experienced jest jednym z najważniejszych debiutanckich albumów w historii^[45][46]. Electric Ladyland z kolei uznawany jest za jeden z najlepszych w historii rocka^[47]. Zmarł nagle dwa miesiące przed swoimi 28. urodzinami, uważa się, że zachłysnął się wymiocinami i zatruł barbituranami^[1][48]. Okoliczności śmierci nie zostały nigdy w pełni wyjaśnione^[49]. Sprzyjało to, i sprzyja nadal, powstawaniu wielu teorii spiskowych^[48].

Hendrix wypracował szereg unikatowych, nieznanych wcześniej technik gry na gitarze elektrycznej, stworzył własny unikatowy styl łączący fuzz, feedback i kontrolę zniekształceń^[17][50]. Zrewolucjonizował niemal każdy aspekt gry na gitarze elektrycznej^[51] i wyniósł grę na niej do sztuki wirtuozerskiej^[28]. Jego spuścizna pozostaje inspiracją dla kolejnych pokoleń muzyków^[11].

Richie Unterberger, krytyk muzyczny: „W swojej krótkiej czteroletniej karierze jako supergwiazda Jimi Hendrix rozwinął język gitary elektrycznej bardziej niż ktokolwiek przed lub po nim^[4]. Hendrix był mistrzem w wydobywaniu wszelkiego rodzaju niespotykanych dźwięków z instrumentu, często z innowacyjnymi eksperymentami z nagłośnieniem, które tworzyły kosmicznej jakości feedback i ryczące zniekształcenia^[4]. Częste huraganowe podmuchy dźwięku i olśniewające pokazy (grał za plecami, zębami, podpalał gitarę) zaciemniały czasem jego znaczące umiejętności jako autora tekstów, wokalisty, mistrza bluesa, R&B i rocka”^[4].

Charles Shaar Murray(inne języki), krytyk muzyczny: „[…] zmienił bieg historii muzyki popularnej i stał się jedną z najbardziej odnoszących sukcesy i wpływowych postaci swojej epoki^[11]. Instrumentalista, który radykalnie przedefiniował ekspresyjny potencjał i paletę brzmień gitary elektrycznej, był twórcą klasycznego repertuaru piosenek, od dzikich rockowych kawałków po delikatne, złożone ballady^[11]. Był także najbardziej charyzmatycznym wykonawcą koncertowym swojego pokolenia^[11]. Co więcej, był wizjonerem, który obalił granice gatunków takich jak rock, soul, blues i jazz”^[11].

„Jimi Hendrix był bez wątpienia, najbardziej innowacyjnym gitarzystą, jego, lub jakiejkolwiek innej epoki^[52]. Podczas gdy wielu próbowało naśladować jego wyczyny, nikt nie był w stanie przebić ani nawet dorównać jego niewiarygodnym osiągnięciom” (McDermott i Kramer^[52]). „Wielkie zainteresowanie muzyką Hendrixa nie słabnie po dziś dzień, w którym nowe generacje chcą odkryć niezwykłe talenty „Jimiego”^[53]. W przeciwieństwie do zmarłych rówieśników z końca lat 60. Jima Morrisona, Briana Jonesa, Janis Joplin etc. osiągnięcia Hendrixa, a może co najważniejsze, jego wpływ nie zmalały ani nie straciły na znaczeniu” (McDermott i Kramer^[53]).

Był jednym z najbardziej innowacyjnych muzyków wszech czasów^[54], jednym z pierwszych, którzy eksperymentowali ze stereofonicznymi efektami, w tym z efektem przejścia (ang. phasing effect^[55]). Oprócz nagrywania formalnych sesji studyjnych rejestrował też dema powstałe w hotelu czy nieformalne jamowanie w klubach nocnych^[56]. „Hendrix zrobił więcej w tym [krótkim] okresie niż większość artystów przez całe życie” (Taysom^[57]). Po jego śmierci wydano setki płyt^[58], co czyni go prawdopodobnym rekordzistą w liczbie pośmiertnie wydanych albumów^[59]. Cieszył się ogromną popularnością^[60].

„Poza wybranymi bluesowymi purystami i być może garstką gapiów, którzy wolą trzymać swoje nazwiska z dala od wszelkich popularnych idei, fani muzyki zwykle zgadzają się, że Jimi Hendrix był największym gitarzystą, jakiego świat kiedykolwiek widział^[22]. Wszyscy poza samym Hendrixem, rzecz jasna^[22]. Hendrix, chłopiec z plakatów kontrkultury, bastion wolności słowa i nieziemskiego talentu, nigdy nie znajdował zbytniej pociechy w brawurze^[22]. Zawsze bardziej niż konkurencja interesował go kunszt gry na gitarze^[22]. Podczas występu w programie Dick Cavett Show gospodarz chwalił młodego człowieka, twierdząc, że jest najlepszym gitarzystą wszechczasów^[22]. Naturalnie uśmiech pojawił się na twarzy Hendrixa, gdy posypał się deszcz pochwał^[22]. Jednak wkrótce sprostował Cavetta, odpowiadając: „być może najlepszy siedzący na tym krześle” (Whatley^[22]).

W jednym z wielu artykułów, poświęconych gitarzyście, możemy przeczytać: „Nikt nie grał tak jak on, nikt nie był związany z muzyką jak on, nikt nie był tak samo „cool, [...] nikt nie był tak głośny, ani tak ciężki [...]”^[32]. Dla wszystkich, którzy go słyszeli i widzieli, Jimi Hendrix był po prostu Bogiem^[32]. Gitarowi herosi, tacy jak Slash, Eddie Van Halen i Matt Bellamy z Muse, mówili jasno i jednogłośnie: Hendrix był poza [zasięgiem]^[32]. Zapytany przez K! jak wygląda Bóg, Kirk Hammett z Metalliki odpowiedział: „Czarny, z opaską na głowie, miał afro, grał na Woodstock”, podczas gdy Jus Oborn(inne języki) z Electric Wizard oświadczył: „Ci deathmetalowcy myślą, że słuchają najcięższej muzyki w historii, ale jeśli kiedykolwiek widzieliby Hendrixa, sami by się zesrali” (Ruskell^[32]).