Dyrygent

Ten artykuł dotyczy zawodu. Zobacz też: film Dyrygent.

Dyrygent – osoba kierująca zespołami muzycznymi, takimi jak orkiestry symfoniczne, orkiestry smyczkowe, orkiestry dęte, jazzowe big-bandy^[1], zespoły kameralne, chóry, zespoły wokalne, zespoły wokalno-instrumentalne, a także kierująca wykonaniami oper i spektakli muzycznych.

Dyscyplina naukowo-artystyczna zajmująca się nauczaniem dyrygowania i szkoleniem techniki dyrygenckiej nosi nazwę – dyrygentura.

Polskie wyższe uczelnie muzyczne kształcą dyrygentów w zakresie specjalności takich jak:^[2]

• dyrygentura klasyczna (chóralna, orkiestrowa, symfoniczno-operowa, orkiestr dętych) jako prowadzenie zespołów wokalnych i wokalno-instrumentalnych^[3]
• dyrygentura jazzowa (chóralna, orkiestrowa, big-band'owa) jako prowadzenie zespołów jazzowych i muzyki rozrywkowej^[4][5]

Kompetencje dyrygenta polegają na odpowiednim przygotowaniu zespołu, wytworzeniu odpowiedniej, twórczej atmosfery oraz zorganizowaniu całej grupy wykonawców w celu osiągnięcia jak najlepszego efektu.

Podczas wykonywania utworów stoi przed muzykami i za pomocą batuty (w przypadku prowadzenia orkiestry symfonicznej), laski tambourmajora^[6] (w przypadku orkiestr dętych promenadowych) lub samych rąk (w przypadku chórów) oraz mimiki, ruchów głowy jak i całego ciała podkreśla wcześniej zapisane w nutach przez kompozytora cechy utworu muzycznego: dynamika, metrum, agogika, artykulacja, frazowanie oraz wejścia poszczególnych głosów, sekcji instrumentów, solistów, wokalistów i instrumentalistów. Dyrygent musi więc posiadać cechy, niezbędne w wykonywaniu swej roli, takie jak: wybitna muzykalność, znajomość historii muzyki oraz charyzma, ponieważ to od jego analizy i interpretacji zależy ostateczny kształt utworu i sposób przedstawienia go słuchaczom.