Crurotarsi

Crurotarsi
Sereno & Arcucci, 1990
Protozuch – wczesny przedstawiciel kladu Crocodylomorpha
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Podgromada	diapsydy
Infragromada	archozauromorfy
(bez rangi)	Archosauriformes
(bez rangi)	Crurotarsi
Systematyka w Wikispecies

Crurotarsi (z łac. crus – goleń, podudzie, oraz tarsus – stęp) – grupa archozauromorfów z kladu Archosauriformes obejmująca krokodylomorfy (w tym dzisiejsze krokodyle), rauizuchy, aetozaury, rodzinę Ornithosuchidae i fitozaury (a być może również grupę Avemetatarsalia, do której należą m.in. ptaki – patrz niżej). Grupa ta została wyodrębniona na podstawie podobieństw w budowie stawu skokowego^[1]. Ich nazwa nawiązuje do występującego u przedstawicieli grupy stawu łączącego jedną z kości podudzia – kość strzałkową – z jedną z kości stępu – kością piętową; według Sereno (1991) u Crurotarsi występuje kłykieć kości piętowej w kształcie połówki walca, który tworzy staw obrotowy z wyrostkiem kostnym na dorsalnej (górnej) części kości skokowej i z końcem dalszym kości strzałkowej^[2]. Nesbitt (2011) podaje jednak, że ów kłykieć nie występuje u przedstawicieli rodziny Ornithosuchidae. W dodatku taki kłykieć występuje też na kości skokowej Asilisaurus i być może również marazucha, należących do kladu Avemetatarsalia tradycyjnie uznawanego za siostrzany do Crurotarsi (nie występuje natomiast u przedstawicieli rodziny Lagerpetidae, nie wiadomo zaś, czy był on obecny u bazalnych pterozaurów; nie jest więc pewne, czy kłykieć ten występował już u najstarszych przedstawicieli Avemetatarsalia)^[3]. Staw skokowy u Crurotarsi łączy kość skokową z kością piętową. U większości przedstawicieli Crurotarsi kość skokowa ma główkę obracającą się w panewce kości piętowej; jedynie u przedstawicieli rodziny Ornithosuchidae to na kości piętowej jest główka, a na kości skokowej – panewka^[2]. Z większości analiz kladystycznych wynika, że archozaury o takiej budowie stawu skokowego tworzyły klad, do którego nie należały żadne inne archozaury; z analizy Nesbitta (2011) wynika jednak, że fitozaury były grupą siostrzaną do kladu Archosauria. Jeśli taką pozycję filogenetyczną tej grupy potwierdzą przyszłe analizy kladystyczne, będzie to dowodzić, że uważany za charakterystyczny dla Crurotarsi staw skokowy z główką na kości skokowej i panewką na piętowej w rzeczywistości powstał już u przodków wszystkich archozaurów, w tym tych z kladu Avemetatarsalia. Według Nesbitta obecnie brak jest danych potrzebnych do stwierdzenia, czy tak zbudowany staw między kośćmi: skokową i piętową występował u bazalnych pterozaurów, Lagerpetidae, silezaura i bazalnych dinozaurów; wydaje się natomiast, że podobnie zbudowany staw między tymi kośćmi występował u Asilisaurus i Marasuchus^[3].

Paul Sereno (1991) zdefiniował Crurotarsi jako klad obejmujący grupę Parasuchia (tj. fitozaury), rodzinę Ornithosuchidae, rodzaj Prestosuchus, klad Suchia i wszystkich innych potomków ich ostatniego wspólnego przodka^[2]. W większości późniejszych publikacji używano tej lub podobnych definicji Crurotarsi; np. Nesbitt (2011) zdefiniował Crurotarsi jako najwęższy klad obejmujący gatunki Rutiodon carolinensis i Crocodylus niloticus^[3]. Tak definiowane Crurotarsi nie są synonimem Pseudosuchia sensu Gauthier (1986)^[4], tj. kladu obejmującego krokodyle i wszystkie archozaury bliżej spokrewnione z nimi niż z ptakami. Jeśli potwierdzi się pozycja filogenetyczna fitozaurów wynikająca z analizy Nesbitta (2011) to do Crurotarsi sensu Sereno (1991) należałby także klad Avemetatarsalia (w tym ptaki); fitozaury nie należałyby natomiast do Pseudosuchia sensu Gauthier (1986).

Pierwsi przedstawiciele tej grupy pojawili się we wczesnym triasie (olenek) i pod koniec środkowego triasu (ladyn) dominowali w lądowych niszach ekologicznych.