Hadrianmuren

55°01′27″N 2°17′33″W / 55.02417°N 2.29250°W / 55.02417; -2.29250

Hadrianmuren
Hadrianmuren 55°01′27″N 2°17′33″W / 55.024166666667°N 2.2925°W / 55.024166666667; -2.2925

Hadrianmuren (latin Vallum Aelium), også kjend som Hadrian's Wall, Roman Wall, Picts' Wall og Vallum Hadriani, er eit tidlegare forsvarsverk i den romerske provinsen Britannia som ein byrja bygga i år 122 under keisar Hadrian.^[1] Han ligg i Nord-England og strekker seg frå Wallsend ved elva Tyne i aust til Bowness-on-Solway i vest, heile breidda av øya Storbritannia.^[2] I tillegg til å ha spela ei militær forsvarsrolle, kan portane i han ha vore brukt som tollpunkt.^[3]

Muren er den største romerske arkeologiske strukturen i Storbritannia, med ei lengd på 73 mile (117,5 km).^[4] Delar av muren er blitt demonterte, og steinen er brukt i seinare byggverk. Men store delar står igjen, og delar av han er bygd opp att i nyare tid. Muren er rekna som eit britisk kulturikon og ein av dei største britiske turistattraksjonane frå oldtida.^[5] Han blei utnemnd til verdsarv av UNESCO i 1987.^[6] Den nordlegare antoninske muren, som nokre meiner bygde på Hadrianmuren,^[7] blei fyrst utropt til verdsarv i 2008.^[8][9]

Hadrianmuren markerte grensa mellom Romersk Britannia i sør og det uerobra Caledonia i nord.^[a] Heile muren ligg i England, og han har aldri utgjort grensa mellom England og Skottland.^[10][11][12] Han blir likevel ofte brukt som symbol på eit skilje mellom dei to landa.^[13]

English Heritage forvaltar fleire større ruinar og museum langs muren.^[14] Delar av han er eigd av National Trust.^[15] Ein stor del av muren kan ein følgja til fots langs turruta Hadrian's Wall Path.

1. ↑ «Hadrian's Wall: The Facts». Visit Hadrian's Wall (på engelsk). 8. mars 2016. Arkivert frå originalen 21. februar 2019. Henta 21. februar 2019. 
2. ↑ Lobell, Jarrett A (2017). «The Wall at the End of the Empire». Archaeology 70 (3): 26–35. 
3. ↑ «Obituary: Brian Dobson». The Daily Telegraph (London). 21. september 2012. Arkivert frå originalen 11. januar 2022. Henta 22. september 2012. 
4. ↑ «Hadrian's Wall: A horde of ancient treasures make for a compelling new Cumbrian exhibition». The Independent. 8 November 2016. 
5. ↑ «More than 25,000 people see Hadrian's Wall lit up». BBC. 8 November 2016. 
6. ↑ «Hadrian's Wall». English Heritage. 22 July 2004. Arkivert frå originalen 22 July 2004. 
7. ↑ Rohl, Darrell, Jesse. «More than a Roman Monument: A Place-centred Approach to the Long-term History and Archaeology of the Antonine Wall» (PDF). Durham Theses. Durham University. Available at Durham E-Theses Online ref: 9458. Henta 14 October 2017. 
8. ↑ "Wall gains World Heritage status" BBC News. Retrieved 8 July 2008.
9. ↑ «Frontiers of the Roman Empire». UNESCO World Heritage Centre. 
10. ↑ English Heritage. 30 Surprising Facts About Hadrian's Wall Retrieved 18 March 2017.
11. ↑ Financial Times. Borders held dear to English and Scots Retrieved 18 March 2017.
12. ↑ History.com. Hadrian's Wall. Henta 27. august 2020
13. ↑ Hingley, Richard, «Scottish referendum causes a surge of interest in Hadrian's Wall (but it's misplaced)», The Conversation (på engelsk), henta 25. april 2022 
14. ↑ «Hadrian's Wall», English Heritage, henta 25. april 2022 
15. ↑ «Every steps counts», National Trust (på engelsk), henta 25. april 2022 

Referansefeil: <ref>-merke finst for gruppenamnet «lower-alpha», men inkje samsvarande <references group="lower-alpha"/>-merke vart funne