Stembusakkoord

Een stembusakkoord, of pre-electorale coalitie, is een afspraak tussen politieke partijen of groepen die voorafgaand aan verkiezingen wordt gesloten. Het doel van een stembusakkoord is om strategisch samen te werken om een gezamenlijke agenda te promoten, een specifieke uitkomst na de verkiezingen te verzekeren of om verkiezingsresultaten te beïnvloeden.

Een pre-electorale coalitie gaat als gezamenlijk blok de verkiezingen in. Ook bij de formatie worden zij als een blok gerekend. Hierdoor worden de zetels van alle betreffende partijen opgeteld in de strijd om de verkiezingswinst. Naast pre-electorale coalities bestaan er ook stembusakkoorden die enkel gesloten worden op een bepaald thema.

Wanneer alle partijen zich voorafgaand aan de verkiezingen verbinden tot een gezamenlijke coalitie, wordt dit blokpolitiek genoemd, wat de dynamiek van een tweepartijenstelsel benadert. Het bekendste voorbeeld van een stembusakkoord in de Nederlandse politiek was het progressieve samenwerking genaamd Keerpunt 1972. In tegenstelling tot Nederland zijn pre-electorale coalities in landen met een vergelijkbaar kiesstelsel, zoals Denemarken, heel gebruikelijk.

Deel van een serie artikelen over Kiesstelsel & regering
Een Nederlands stembiljet met rood stempotlood
Kiessysteem
Evenredige vertegenwoordiging · Meerderheidsstelsel · Gemengd kiesstelsel
Verkiezing
Stembiljet · Kandidatenlijst · Open lijst · Gesloten lijst · Enkelvoudige overdraagbare stem
Zetelverdeling
Grootste-gemiddeldenmethode · Grootste overschotten-methode · Nationaal kiesdistrict · Kiesdrempel · Kiesdeler · Restzetel
Districtenstelsel
Kieskring · Enkelvoudig kiesdistrict · Meervoudig kiesdistrict · Districtszetel · Vereffeningszetels · Overhangmandaat
Regeringscoalitie
Waaierdemocratie · Cordon Sanitaire · Stembusakkoord · Blokpolitiek · Minderheidsregering · Gedoogsteun · Parlementaire basis
Meting en evaluatie
Democratie-index van The Economist · Democratie-index van V-Dem · Gallagher-index · Zetel-stemverhouding
Portaal    Politiek