Reactiesnelheid (scheikunde)

De reactiesnelheid is een grootheid in de fysische chemie (meer bepaald in de chemische kinetiek) die weergeeft hoe snel een reactie doorgaat, met name hoe snel de reagentia worden omgezet tot producten en hoe snel het chemisch evenwicht wordt bereikt. De ligging van het evenwicht zelf is, aangezien ze samenhangt met de verandering van een toestandsfunctie (ΔG°), onafhankelijk van de weg waarlangs de reactie verloop en wordt vastgelegd door de thermodynamica. De reactiesnelheid zelf daarentegen hangt wel degelijk af van de reactieroute, met name van het reactiemechanisme.

Sommige reacties zijn spontaan (ze bezitten een negatieve waarde voor ΔG°), maar kunnen een zeer trage kinetiek hebben. Een voorbeeld is de spontane omzetting van diamant naar grafiet of het roesten van ijzer onder invloed van zuurstof. Anderzijds zijn bepaalde reacties bijzonder snel, maar niet spontaan.

De reactiesnelheid hangt af van verschillende parameters, zoals tijd, de concentratie van de reagentia en de aanwezigheid van katalysatoren, hetgeen resulteert in de reactiesnelheidsvergelijkingen. Met behulp van deze snelheidsvergelijkingen kunnen dan voorspellingen gemaakt worden betreffende de concentratie van verschillende reactiepartners na een bepaalde reactietijd t. De vorm van de snelheidvergelijking levert inzicht in het reactiemechanisme en dus de manier waarop het chemisch evenwicht wordt bereikt.

De reactiesnelheid wordt gebruikt bij de studie van chemische reacties, maar ook in de chemische technologie, de chemische industrie en de enzymologie (Michaelis-Menten-kinetiek).