Opus (compositie)

Een opus is een enkelvoudige muzikale compositie. Het is een Latijns woord dat werk betekent. Het meervoud is opera.

De werken van sommige componisten worden vaak Opus # (afgekort op. #) genoemd, waarbij # een nummer is. De toegekende nummers volgen over het algemeen de chronologische volgorde van compositie of die van publicatie. Soms zijn opusnummers onderverdeeld in meerdere composities, zoals de strijkkwartetten op. 18 nr. 1 t/m 6 van Ludwig van Beethoven.

De opusnummers kunnen van de componist zelf zijn, maar worden ook regelmatig pas na overlijden van een componist door musicologen ter rubricering aan een serie werken toegekend. In dat geval wordt niet het woord opus gebruikt, maar de naam van degene die de rubricering gemaakt heeft, zoals Ludwig von Köchel bij de Köchelverzeichnis-indeling bij Mozart, waarbij het nummer wordt voorafgegaan door de letter K of KV (Köchelverzeichnis). Bij Franz Schubert bevat de eigen opusnummering lang niet alle werken, zodat bij voorkeur de D-(Deutsch)-nummering wordt gehanteerd. Zo staan de impromptu's voor piano bekend als op. 90 en op. 142, maar ook als D 899 resp. D 935. Hetzelfde geldt voor Carl Nielsen, die zo slordig omging met zijn opusnummers, dat de musicoloog Dan Fog alle werken opnieuw chronologisch heeft genummerd (FS-nummering).

Bij sommige componisten worden de werken niet chronologisch geschikt, maar volgens een meer inhoudelijke rubricering, zoals de Hoboken-Verzeichnis voor het werk van Joseph Haydn of de Bach-Werke-Verzeichnis voor Johann Sebastian Bach.^[1]

1. ↑ Bach ondertekende echter de eerste druk van zijn zes Partita's uit de Clavierübung als Opus 1. Bron: Christopher Wolf, Johann Sebastian Bach, the learned musician, Norton, 2000. ISBN 0-393-04825-X