Mynydd

Codiad tir sy'n codi'n uwch na'r tir o'i amgylch yw mynydd, sydd fel arfer yn ffurfio 'copa' - sef y rhan uchaf ohono. Mae'n uwch ac yn fwy serth na bryn.

Ffurfir mynyddoedd drwy rymoedd tectonig neu o ganlyniad i losgfynyddoedd. Oherwydd caledi'r creigiau sy'n ffurfio'r mynydd, yn araf iawn mae nhw'n erydu, ond mae'n digwydd dros amser o ganlyniad i afonydd yn rwbio'n eu herbyn, iâ yn hollti craciau yn y graig neu rewlifau. Yna anaml iawn y gwelir un mynydd ar ei ben ei hun; fel arfer ceir cadwyn ohonynt.

Po uchaf yr ewch i fyny'r mynydd, yr oeraf yw hi; mae'r hinsawdd o amgylch y mynydd hefyd, felly'n oerach, gyda lefel y môr ar lethrau'r mynydd yn gynhesach - ac mae'r newid tymheredd yma'n effeithio ecosystem y gadwyn o fynyddoedd. Ceir gwahanol blanhigion a gwahanol anifeiliaid ar uchter gwahanol. Ychydig iawn o fynyddoedd uchel sy'n cael eu defnyddio i bwrpas amaethyddol. Yng Nghymru, gwelir gwartheg ar y llethrau isaf a defaid, geifr a merlod mynydd yn rhannau ucha'r mynydd. Defnyddir y rhannau uchaf yn aml i bwrpas hamdden e.e. dringo mynydd.

Y mynydd uchaf ar blaned Daear yw Mynydd Everest (neu Qomolangma) yn y gadwyn honno o fynyddoedd a elwir yn Himalaya, ac sy'n 8,850 m (29,035 tr) yn uwch na lefel y môr. Y mynydd uchaf y gwyddys amdano ar unrhyw blaned yng Nghysawd yr Haul yw Mynydd Mons ar Blaned Mawrth sy'n 21,171 m (69,459 tr). Mae'r Wyddfa yng Ngogledd Cymru yn un wythfed main Everest ac yn 1,085 m (3,560 tr).