Cromlech

Cromlech

Math	bedrodd megalithic
Deunydd	megalith
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Heneb cynhanesyddol o feini neu gerrig mawr yw cromlech, sy'n air Cymraeg ac sydd wedi'i fenthyg i'r Saesneg. Defnyddir yr enw Llydaweg cyfatebol dolmen yn amlach yn yr iaith honno a rhai ieithoedd eraill lle mae'n gallu golygu unrhyw heneb fegalithig a siambrau claddu. Codwyd y rhan fwyaf ohonynt yn Oes Newydd y Cerrig (y Neolithig).

Yn wreiddiol roedd meini'r gromlech yn ffurfio siambr yng nghanol siambr gladdu neolithig ond ar ôl i'r cerrig a phridd a godwyd drostynt gael eu herydu neu eu dwyn i ffwrdd dim ond y meini mawr sy'n aros.

Fel rheol mae cromlech yn cynnwys tri neu ragor o feini wedi'u gosod ar eu sefyll yn y ddaear gyda maen clo drostynt. Mae eu maint yn amrywio; y gromlech fwyaf yng Nghymru yw cromlech Pentre Ifan yn Sir Benfro.