Kartada

Kartada^[1] (diwar ar fenikianeg Qart-ḥadašt^[2] a dalvez "Kêr nevez", da lâret eo Tir nevez^[3]) pe Kartago^{(Daveoù a vank)}, diwar al latin Carthago,^[4] eo anv ur geoded dezhi 3000 bloaz e pleg-mor Tuniz. Savet e oa un drevadenn fenikian eus |Tir eno en Henamzer. Hiziv ez eo ur bannlev eus Tuniz, kêr-benn Tunizia, enni 20 715 annezad e 2004.

Ar c'hentañ sevenadur a vleunias er geoded hag en dachenn a oa dindan e levezon zo anvet sevenadur Kartada pe sevenadur punek. Dont a ra an anv-gwan punek eus an anv-gwan latin poenicus pe punicus a zeu eus Poenus, an anv a roe ar Romaned d'an enebourien-se, abalamour ma oa bet diazezet Kartada gant Fenikianed (Phoenices). Edo kêr Kartada e reter Lenn Tuniz, en tu all da greiskêr Tuniz. Hervez an istorourien c'hresian e oa savet gant trevadennerien fenikian eus Tir renet gant ar rouanez Elisa a oa advadezet (rouanez Dido) en Aeneis Virgilius. Dont a reas da vezañ ur geoded vras pinvidik hag ur galloud bras eus kornôg ar Mor kreizdouar. Keveziñ hag enebiñ a reas gant ar c'heodeoù gresian, Sirakuza, ha diwezhatoc'h gant Roma.

Aloubadeg Italia gant armeoù Kartada renet gant Hannibal e-doug an Eil brezel punek a c'hourdrouzas amzer da zont Roma, dreist-holl goude Emgann Canna. Koulskoude ez eo Kartada a oa faezhet en diwezh hag en em gavout a reas he Stad en he gwanañ goude faezhidigezh Hannibal en Emgann Zama e 202 kent J.-K.. Goude an Trede brezel punek e oa distrujet ar geoded gant ar Romaned e 146 kent J.-K.. Koulskoude e oa adsavet gant ar Romaned hag e teuas da vezañ pedervet keoded vrasañ an Impalaeriezh roman. Diwezhatoc'h e voe kêr-benn rouantelezh berrbad ar Vandaled. Kemeret en-dro gant Impalaeriezh roman ar Reter e chomas unan eus ar c'heodedoù roman brasañ a-raok bezañ distrujet gant an Arabed e-pad an aloubadegoù muzulman, e 698.

1. ↑ E Geriadur brezhoneg-galleg R. Hemon, 1993, p 428 ; Geriadur galleg-brezhoneg R. Hemon ha R. Huon, 1974, p 400 ; F. Vallée, Grand dictionnaire français-breton, Kartadha
2. ↑ Annales, 1908. p.253.
3. ↑ Carthage: new excavations in Mediterranean capital
4. ↑ Karthaj e Bue ar Zent, 1912, p. 177