Tresmontana

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Os vientos en Aragón
Tresmontana Gregal Vernera Saloc Vulturno Garbín Fagüenyo Cierzo

A tresmontana (en catalán tramuntana) ye un viento cerenyo y fredo que viene d'o norte, d'orichen polar, usando o norte d'os Pireneus y o sudueste d'o Macizo Central como zona d'acceleración. A suya velocidat ha arribau a superar os 200 km/h.

Cuan bufa iste viento o cielo gosa presentar un azul purismo. Iste nombre apareixe ya en as obras en catalán de Ramón Llull con as formas "tremuntana" u "tremontana". Procede d'o latín transmontanus-i ("de dillá d'as montanyas").

D'alcuerdo con a mitolochía griega, Boreas yera a personificación d'o viento d'o Norte.

A tresmontana se fa particularment present en a Plana d'o Rosellón en Catalunya Norte, en a comarca catalana de l'Empordán y en a isla de Menorca (Islas Balears), y son a-saber-las as referencies literarias y artisticas a iste viento. Josep Pla u Salvador Dalí, han contribuito de manera decisiva a creyar un referent mitico d'iste viento.