Voltaire

Dr Voltaire [vɔlˈtɛːʀ] (* 21. Novämber 1694 z Baris; † 30. Mai 1778 z Baris; eigentlig François Marie Arouet [fʀɑ̃ˈswa maˈʀi aˈʀwɛ]) isch eine vo de meistgläsene und iiflussriichste Autore vo dr französische und europäische Ufklärig gsi. Z Frankriich sait men em 18. Johrhundert dorum au „s Johrhundert vom Voltaire“ (französisch le siècle de Voltaire). Dr Ufklärer Voltaire het für e französischsproochigi europäischi Oberschicht gschriibe, wo nit nume Adligi drzue ghört hai, sondern au s ufsträbende Bürgerdum. Er het öbbe 750 Wärk gschriibe und e Hufe von ene hai in churzer Zit mehreri Uflage erläbt und si au sofort in anderi europäischi Sprooche übersetzt worde. Dr Voltaire sälber het hervorragendi Änglisch- und Italiänischkentniss gha und het au in dene Sprooche e baar Text veröffentligt. Er het e groosse Deil vo siim Läbe usserhalb vo Frankriich gläbt und het d Niiderlande, Ängland, Dütschland und d Schwiiz us eigener Aaschauig kennt. Mit dr Kritik an de Missstände vom Absolutismus und vo dr Feudalherrschaft und am wältaaschaulige Monopol vo dr katholische Chille isch dr Voltaire e wichdige Wägbereiter vo dr Französische Revolution gsi. Siini Waffe im Kampf für siini Vorstellige si en immenses Wüsse, Phantasii, Iifüüligsvermöge, e prezise und allgemein verständlige Stil und Sarkasmus und Ironii gsi.