Novempopulana

Talaith Rufeinig yn yr hyn sydd nawr yn dde-orllewin Ffrainc oedd Novempopulana, weithiau Novempopulania (Lladin, yn gylygu "Gwlad y Naw Pobl").

Crewyd y dalaith gan yr ymerawdwr Diocletian tua 297, trwy rannu hen dalaith Gallia Aquitania yn dair. Novempopulana oedd y pellaf i'r de-orllewin o holl daleithiau Gâl, yn ymestyn o Afon Garonne hyd y Pyreneau. Roedd yn cyfateb yn fras i hen diriogaeth yr Aquitani.

Y "naw pobl" oedd:

• y Tarbelli o gwmpas Aquae Tarbellicae (Dax, Landes)
• yr Auscii o gwmpas Eliumberrum (Auch, Gers)
• y Bigerri o gwmpas Turba (Tarbes, Bigorre)
• y Convenae o gwmpas Lugdunum (Saint-Bertrand-de-Comminges)
• y Consorani (Saint-Lizier, Couserans)
• y Elusates o gwmpas Elusa (Eauze, Bas-Armagnac)
• y Lactorates o gwmpas Lactora (Lectoure, Lomagne)
• y Vasates o gwmpas Cossium (Bazas)
• y Boii (Lamothe ger Le Teich, Pays de Buch)