Gubierno

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Un gubierno^[1] ye un tarabidato que tien l'autoridat ta fer y lo poder ta executar as leis dintro d'un grupo u organización civil, corporativa, relichiosa u academica. En un sentito mes amplo, "gubernar" significa administrar u supervisar, ya seiga un estau, un grupo de personas, u bel conchunto d'activos. A palabra aragonesa gubierno provién d'o griego Κυβερνήτης (kyvernites). O gubierno d'un estau estableix o centro dende o que s'exerce o poder politico sobre una sociedat.

Anque en a politica muderna, o gubierno, en un sentito amplo e como organización d'o poder publico d'a sociedat, se divide en tres brancas (executiva, lechislativa e chudicial), en os paises que tienen o parlamentarismo como traza de gubierno, a palabra gubierno a sobén se refiere només que a las funcions d'a branca executiva d'o estau, u a lo executivo gubernant (per eixemplo "O Gubierno de Marcelino Iglesias en Aragón), ixo que en os estaus presidencialistas se clama l'administración u chestión, (per eixemplo "L'administración d'o president George Bush").

Os gubiernos efectivos han de poseyer dos atributos: autoridat y lechitimidat. L'autoridat ye l'habilidat ta obligar a l'obediencia. Toz os gubiernos emplegan cualcosa de coacción fisica en a suya autoridat; per eixemplo as prisions, menazas u l'exilio. A lechitimidat ye l'atributo que motiva a lo pueblo a sozmeter-se a l'autoridat. A lechitimidat se gana a traviés de l'adquisición y l'aplicación d'o poder d'alcuerdo a los prencipals estándards establitos.

1. ↑ (an) Fernando Romanos Hernando Triballo sobre o libro: Oras sueltas (Pablo Recio), Consello d'a Fabla Aragonesa, 1998