Ewrocomiwnyddiaeth

Ewrocomiwnyddiaeth

Enghraifft o'r canlynol	ideoleg wleidyddol
Math	revisionism, comiwnyddiaeth

Erthyglau'n ymwneud â
Marcsiaeth
Llyfryddiaeth Marx Y Maniffesto Comiwnyddol Das Kapital
Athroniaeth Athroniaeth natur Marx Dull Marx Materoliaeth hanesyddol Penderfyniaeth economaidd
Economeg Cyfalaf a'i gronnedd Gorgynnyrch Gorwerth Llafur Sosialaeth wyddonol Ymelwa ar lafur
Cymdeithaseg Brwydr y dosbarthiadau Bwrdeisiaeth Dosbarth cymdeithasol Dosbarth gweithiol Eiddo preifat Hegemoni Lumpenproletariat Proletariat Ymwybyddiaeth o ddosbarth
Hanes Chwyldro byd Chwyldro'r proletariat
Agweddau Beirniadaeth lenyddol Damcaniaeth cysylltiadau rhyngwladol Ffeministiaeth
Ysgolion meddwl Awstro-Farcsiaeth Castroaeth Comiwnyddiaeth y chwith Democratiaeth gymdeithasol Ewrocomiwnyddiaeth Ysgol Frankfurt Meddwl Gonzalo Guevaraeth Hoxhaeth Leniniaeth Luxemburgiaeth Maoaeth Marcsiaeth glasurol Marcsiaeth ddadansoddol Marcsiaeth–Leniniaeth Marcsiaeth–Leniniaeth–Maoaeth Neo-Gramsciaeth Neo-Marcsiaeth Sosialaeth ddemocrataidd Staliniaeth Titoaeth Trotscïaeth
Pobl Karl Marx Friedrich Engels August Bebel Eduard Bernstein Daniel De Leon Karl Kautsky Georgi Plekhanov Clara Zetkin James Connolly Maxim Gorky Vladimir Lenin Karl Liebknecht Alexandra Kollontai Antonie Pannekoek Joseph Stalin Rosa Luxemburg Leon Trotsky György Lukács Karl Korsch Nikolai Bukharin Ho Chi Minh Antonio Gramsci Josip Broz Tito Walter Benjamin Mao Zedong Max Horkheimer Dolores Ibárruri Wilhelm Reich Louis Aragon Bertolt Brecht Herbert Marcuse Erich Fromm Guy Debord Henri Lefebvre Theodor W. Adorno Jean-Paul Sartre Maximilien Rubel Simone de Beauvoir Salvador Allende Enver Hoxha Raya Dunayevskaya Kim Il-sung C. Wright Mills Eric Hobsbawm Nelson Mandela Louis Althusser Pier Paolo Pasolini Howard Zinn Zygmunt Bauman Fidel Castro Che Guevara David Harvey Richard D. Wolff Slavoj Žižek Thomas Sankara Yanis Varoufakis
Gweler hefyd Comiwnyddiaeth Sosialaeth
v t e

Ffurf ar gomiwnyddiaeth yw Ewrocomiwnyddiaeth^[1] a oedd yn boblogaidd ymhlith pleidiau comiwnyddol Ewrop yn niwedd y Rhyfel Oer. Diffinnir gan annibyniaeth oddi ar athrawiaeth Plaid Gomiwnyddol yr Undeb Sofietaidd, yr hyn a elwir Marcsiaeth–Leniniaeth. Er iddi fodoli ond am gyfnod byr fel ysgol feddwl Farcsaidd gydlynol,^[2] cafodd yr agwedd gyffredin o annibyniaeth ar lywodraeth yr Undeb Sofietaidd ddylanwad trawsnewidiol ar y mudiad comiwnyddol yn Ewrop.

Datblygodd dueddiadau annibynnol, ac yn aml gwrth-Sofietaidd, ym mudiad adain-chwith Ewrop yn y 1930au. Yn ystod y ddeng mlynedd cyn yr Ail Ryfel Byd, lledaenodd ffryntiau poblogaidd ar draws Ewrop, gan gynnwys y Front populaire yn Ffrainc, gan arddel polisïau sosialaidd oedd yn wahanol i'r rhaglen Sofietaidd. Wedi'r rhyfel, anogwyd rhagor o wyro oddi ar arweiniad yr Undeb Sofietaidd gan lywodraeth Josip Broz Tito yn Iwgoslafia. O ganlyniad i droseddau Joseff Stalin a'i griw, ac ymyriadau gorthrymus gan luoedd Sofietaidd mewn gwledydd eraill y Bloc Dwyreiniol, yn enwedig yr ymatebion i Chwyldro Hwngari (1956) a Gwanwyn Prâg (1968), trodd nifer o gomiwnyddion Gorllewin Ewrop eu cefnau ar y Cremlin.

Bathwyd yr enw Ewrocomiwnyddiaeth yng nghanol y 1970au, a daeth yn boblogaidd yn sgil cyhoeddi'r llyfr Eurocomunismo y Estado (1977) gan Santiago Carrillo, arweinydd Plaid Gomiwnyddol Sbaen. Datblygodd mudiad real o gomiwnyddion yng Ngorllewin Ewrop oedd yn gwrthod ddarostwng i arweinyddiaeth yr athrawiaeth Sofietaidd a'r syniad o gomiwnyddiaeth fyd unffurf a arddelid gan y Cremlin. Dadleuasant dros lunio polisïau pob plaid gomiwnyddol genedlaethol yn unigol ar sail traddodiadau ac anghenion y bobl yn y wlad berthnasol. Mewn ambell gwlad, hyrwyddwyd Ewrocomiwnyddiaeth ar yr un pryd i'r mudiad comiwnyddol ddirywio. Er enghraifft, gostyngodd cefnogaeth Plaid Gomiwnyddol Ffrainc yn sylweddol yn niwedd y 1970au, er i'r arweinydd Georges Marchais ymhel â syniadau Ewrocomiwnyddiaeth.^[3] Nodweddid mudiad deallusol Ewrocomiwnyddiaeth gan feirniadaeth o fodelau'r Undeb Sofietaidd, bydolwg luosogaethol ar Farcsiaeth, hawliau dynol a sifil, a'r broses seneddol.^[2] Yn achos Plaid Gomiwnyddol yr Eidal, ymdebygodd polisïau ac hynt yr Ewrocomiwnyddion at y mudiad llafur a democratiaeth gymdeithasol.

Yn niwedd y 1980au, dechreuodd arweinydd yr Undeb Sofietaidd ei hun, Mikhail Gorbachev, annog pleidiau comiwnyddol y byd i ddatblygu'n annibynnol ar y blaid Sofietaidd. Yn sgil cwymp yr Undeb Sofietaidd ar ddechrau'r 1990au, diflannodd yr angen i wahaniaethu rhwng yr ideoleg Sofietaidd ac athrawiaethau pleidiau comiwnyddol eraill. Mabwysiadwyd agweddau democrataidd gan bleidiau comiwnyddol Dwyrain Ewrop, ac erbyn yr 21g yr hyn a elwid gynt yn Ewrocomiwnyddiaeth oedd y ffurf gyffredin ar gomiwnyddiaeth ar draws Ewrop.^[3]

1. ↑ Geiriadur yr Academi, "Eurocommunism".
2. ↑ ^{2.0 2.1} Elliott Johnson, David Walker, a Daniel Gray, Historical Dictionary of Marxism ail argraffiad (Llundain: Rowman & Littlefield, 2014), tt. 143–44.
3. ↑ ^{3.0 3.1} (Saesneg) Eurocommunism. Encyclopædia Britannica. Adalwyd ar 6 Gorffennaf 2019.